چه زمانی مردم عادی می‌توانند به جای سفر به کشورهای اروپایی، آسیا یا گشت‌وگذار در مکان‌های دیدنی زمین تعطیلاتشان را در فضا و میان ستارگان بگذرانند؟
گردشگری فضایی دیگر فقط یک رویا نیست؛ بلکه به واقعیت پیوسته است. دنیس تیتو اولین گردشگر فضایی نزدیک به ۲۵ سال پیش در آوریل ۲۰۰۱ با ماموریت سایوز تی‌ام-۳۲ به فضا سفر کرد.
از آن زمان تاکنون حدود ۶۰ نفر به‌عنوان گردشگر به فضا سفر کرده‌اند. البته بیشتر این سفرها به‌صورت پروازهای زیرمداری بوده است که در آن مسافران برای مدتی کوتاه از جو زمین خارج شده و سپس به زمین بازمی‌گردند.
شرکت ویرجین گلکتیک، به رهبری ریچارد برانسون، یکی از پیشگامان گردشگری فضایی است که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۴ آغاز کرده است. این شرکت با وجود چالش‌های متعددی که طی سال‌ها پشت سر گذاشته، در دو سال گذشته توانسته با هواپیمای فضایی «وی‌اس‌اس یونیتی» هفت پرواز تجاری موفق را به ثبت برساند.
با این حال، این پروازها هنوز راهی طولانی تا رسیدن به ماه در پیش دارند. هواپیمای فضایی «وی‌اس‌اس یونیتی» تا ارتفاع حدود ۹۰ کیلومتری از سطح زمین اوج می‌گیرد؛ ارتفاعی که بر اساس تعریف ناسا، «فضا» محسوب می‌شود. با این حال، فدراسیون بین‌المللی هوانوردی مرز آغاز فضا را ۱۰۰ کیلومتری از سطح زمین تعیین کرده است.
علاوه براین جف بزوس، میلیاردر و بنیان‌گذار آمازون نیز پروژه «بلو اوریجین» را راه اندازی کرده است تا مسافران را با پرداخت هزینه به فضا ببرد. موشک «نیو شپرد» این شرکت که به‌صورت قابل بازیابی طراحی شده، از سال ۲۰۲۱ تاکنون هشت پرواز موفق به ثبت رسانده است.
از سوی دیگر، شرکت اسپیس‌ایکس به رهبری ایلان ماسک در مسیر اکتشافات بین‌سیاره‌ای گام‌های بزرگی برداشته است. این شرکت فعالیت‌های گسترده‌ای را دنبال می‌کند، از توسعه موشک‌های عظیم «استارشیپ» گرفته تا پرتابگرهای پیشرفته «فالکون ۹» که به شکل شگفت‌آوری پس از پرتاب، به‌طور دقیق به سکوی خود بازمی‌گردند و برای استفاده مجدد آماده می‌شوند.
بخش گردشگری اسپیس‌ایکس با استفاده از فضاپیمای «کرو دراگون» انجام می‌شود؛ سفینه‌ای کاملا خودکار که برای استفاده افراد عادی طراحی شده است. این فضاپیما به معنای واقعی وارد فضا می‌شود و توانایی اتصال به ایستگاه فضایی بین‌المللی و انجام پروازهای مداری مستقل را دارد. تاکنون ۱۵ پرتاب سرنشین‌دار با این فضاپیما انجام شده که ۱۰ ماموریت آن برای ناسا و ۵ مأموریت دیگر به‌صورت کاملا تجاری بوده است.
با وجود اینکه اسپیس‌ایکس بیشتر به خاطر پرتاب‌های موشکی و پروژه استارلینک شناخته می‌شود، فلسفه اصلی این شرکت ایجاد امکان سکونت انسان در سیارات مختلف است. هدف اصلی ماسک، استعمار مریخ است.
ایلان ماسک او می‌خواهد شرایطی فراهم کند که انسان بتواند در مریخ سکونت کند و عصری را آغاز کند که بشر قادر باشد در بیش از یک سیاره زندگی کند.
او در سال ۲۰۱۶ گفته بود: «تاریخ دو راه پیش رو دارد؛ یا برای همیشه روی زمین باقی می‌مانیم و سرانجام انقراض خواهیم شد یا به تمدنی فضانورد تبدیل می‌شویم که در چند سیاره زندگی خواهیم کرد. امیدوارم شما هم موافق باشید که راه دوم انتخاب درست‌تری است.»
گردشگری فضایی در سال‌های آینده چگونه پیشرفت خواهد کرد؟
برای اینکه گردشگری فضایی در دسترس عموم قرار گیرد، فناوری نقش کلیدی دارد. با وجود به قدرت رسیدن ترامپ و حضور ایلان ماسک در حلقه‌های نزدیک به او به نظر می‌رسد روند توسعه این حوزه می‌تواند بسیار سریع‌تر از انتظار پیش برود.
فناوری به سرعت پیشرفت خواهد کرد، زیرا قوانین مرتبط با فضا محدود هستند. با این حال پرسش‌های اساسی وجود دارد که باید به آن‌ها پاسخ داده شود؛ از جمله اینکه آیا این اقدامات اخلاقی هستند؟ و آیا با محیط زیست سازگاری دارند؟
اگرچه پرتاب‌های موشکی از نظر زیست‌محیطی پایدار محسوب نمی‌شوند اما شرکت‌ها به طور جدی در تلاش‌اند تا با بهبود سیستم‌های پیشران و توسعه پرتابگرهای قابل استفاده مجدد این صنعت را سازگارتر با محیط زیست کنند.وقتی افراد به فضا می‌روند و می‌بینند که زمین چقدر شکننده است و این لایه نازک ازن چقدر آسیب‌پذیر است برایشان تجربه‌ای ترسناک می‌شود. برای برخی از این افراد دیدن این صحنه‌ها از نزدیک و درک اینکه چطور داریم سیاره را آلوده می‌کنیم می‌تواند تجربه‌ای دگرگون‌کننده باشد.این زاویه نگاه شاید کمی عجیب به نظر برسد اما این افراد همان کسانی هستند که نفوذ، پول و قدرت لازم را برای ایجاد تغییر دارند
پرواز سرنشین‌دار به مریخ؛ چقدر واقع‌بینانه است؟
یکی از عوامل بازدارنده اصلی هزینه‌های بسیار بالای چنین پروژه‌هایی است.همچنین فناوری لازم برای سفر به مریخ در حال حاضر وجود ندارد. علاوه بر محدودیت‌های فناوری و مالی مشکلات اساسی دیگری نیز در سفرهای فضایی وجود دارد که بشریت هنوز راه‌حلی برای آن‌ها نیافته است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها تابش‌های کیهانی است که به‌ویژه در ماموریت‌های طولانی به مریخ یا سیارات دیگر تهدیدی جدی برای انسان به شمار می‌رود.
همه ایده‌های مربوط به گردشگری فضایی به موفقیت نرسیده‌اند. شرکت هلندی «مارس وان» که با هدف فرود آوردن انسان‌ها بر مریخ و ایجاد یک کلونی دائمی در این سیاره در سال ۲۰۱۲ فعالیت خود را آغاز کرد، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. این شرکت اعلام کرد که قصد دارد ۲۴ نفر را برای سکونت دائمی در مریخ انتخاب کند و در این راستا ۲ هزار ۷۰۰ نفر درخواست خود را ثبت کردند. اما در نهایت این پروژه شکست خورد و شرکت در سال ۲۰۱۹ ورشکست شد و حدود ۱ میلیون یورو بدهی برای سرمایه‌گذاران باقی گذاشت.با اینکه همه شواهد نشان می‌دهد حضور انسان در مریخ، حداقل در آینده نزدیک، چندان محتمل نیست
آیا تقاضایی برای گردشگری فضایی به مریخ وجود دارد؟
در حال حاضر گردشگری فضایی تنها در انحصار افراد بسیار ثروتمند است؛ افرادی که دارایی خالص آن‌ها حداقل ۳۰ میلیون دلار است و تعدادشان در دنیا حدود ۶۲۶ هزار ۶۱۹ نفر تخمین زده می‌شود.
با این حال، این وضعیت می‌تواند با پیشرفت فناوری‌های فضایی تغییر کند. افزایش بهره‌وری کاهش هزینه مواد اولیه و پیشرفت‌های تکنولوژیکی احتمالا به کاهش هزینه سفرهای فضایی منجر خواهد شد و شرکت‌ها را قادر می‌سازد قیمت بلیت‌های خود را پایین‌تر بیاورند.
