حقیقتی تلخ در مدارس دولتی

نقض حقوق اولیه دانش آموزان و اولیا در مدارس دولتی

در فیلمی که اخیرا در فضای مجازی منتشر شده، شاهد مشاجره بین پدر یک دانش‌آموز با مدیر مدرسه بر سر موضوع
شهریه اجباری مدرسه دولتی هستیم؛ مشاجره‌ای که واقعیت تلخ حاکم بر برخی مدارس دولتی و توهین برخی مدیران
این مدارس به والدین را نمایان‌تر کرد.

در این فیلم، پدر دانش‌آموز با اشاره به مشکلات مالی خود می‌گوید: من ۵ فرزند دارم و نمی‌توانم هزینه‌های آنها را تأمین کنم!

مدیر مدرسه در پاسخ می‌گوید: «نباید ۵ فرزند می‌آوردی!» پدر نیز با عصبانیت پاسخ می‌دهد: «نمی‌توانم پول مدرسه
را بدهم، بنویس و فرزندم را اخراج کن!» در این لحظه، مدیر با نشان دادن نمرات ضعیف دانش‌آموز، سعی در توجیه تصمیم
خود می‌کند و پس از آن تهدید می‌کند که برای اخراج دانش‌آموز مورد انضباطی ثبت خواهد کرد و می‌گوید: «من از هیچ‌کس نمی‌ترسم!»

این فیلم تنها یکی از نمونه‌های متعددی است که نشان می‌دهد چگونه برخی مدیران و معاونان مدارس دولتی از ابزارهایی
مانند نمره انضباط یا شرایط ثبت‌نام برای تحت فشار قرار دادن والدین و دانش‌آموزان استفاده می‌کنند.

تجربه تلخ از مهاجرت اجباری به مدارس غیردولتی

یکی از والدین در این‌باره می‌گوید: «تابستان امسال، به دلیل اینکه معاون مدرسه با فرزندم که در یکی از مدارس دولتی
عادی شهر تهران در دوره ابتدایی تحصیل می‌کند، دچار مشکل شد و نمره انضباطی او را در حد قابل قبول ثبت کرد، برای
ثبت‌نام او در مدرسه جدید با مشکل مواجه شدم. به هر مدرسه دولتی در اطراف محل سکونتمان مراجعه کردم، هیچ‌کدام
حاضر به ثبت‌نام فرزندم نشدند. حتی در یکی از مدارس، مدیر با مدرسه قبلی تماس گرفت و پس از صحبت با آنها، به او گفتند
که فرزندم را ثبت‌نام نکند بنابراین از ثبت‌نام پسرم منصرف شد. در نهایت، مدیر مدرسه به راحتی اسم و آدرس یک مدرسه
غیردولتی را به ما داد و گفت: “فرزندت را در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام کن.” در حالی که این کار طبق قانون تخلف است.»

آرامش فرزندم بیشتر شد!

او ادامه می‌دهد: «ناچار شدیم با وجود شهریه‌های سنگین مدارس غیردولتی، فرزندم را در آنجا ثبت‌نام کنیم، چون هیچ
مدرسه دولتی حاضر به پذیرش او نشد. از امسال که فرزندم به مدرسه غیردولتی می‌رود، تازه متوجه آرامش روانی، توجه
به حقوق دانش‌آموز و احترام به والدین شده‌ایم. حتی علاقه فرزندم به مدرسه رفتن و درس خواندن هم دوچندان شده است!»

نقض حقوق اولیه دانش‌آموزان

وضعیت حاکم در برخی مدارس دولتی عادی نه تنها حقوق اولیه دانش‌آموزان و خانواده‌ها را نقض می‌کند، بلکه تبعات اجتماعی
و آموزشی خطرناکی به همراه دارد. محرومیت دانش‌آموزان از تحصیل در مدارس دولتی، تحمیل اجبار به خانواده‌ها برای ثبت نام
فرزندانشان در مدارس غیردولتی به ویژه برای خانواده‌های کم‌درآمد، می‌تواند منجر به افزایش نرخ ترک تحصیل، کاهش سطح
سواد و گسترش نابرابری‌های اجتماعی شود.

همچنین، استفاده ابزاری از نمره انضباط و تهدید به اخراج دانش‌آموزان، باعث ایجاد فضایی ناامن و استرس‌زا برای دانش‌آموزان
و خانواده‌ها می‌شود که تأثیرات منفی بلندمدتی بر روحیه و انگیزه تحصیلی آنها خواهد داشت.

برخی کارشناسان آموزشی معتقدند که ذینفعان مدرسه یعنی والدین و دانش‌آموزان در فرایند تربیتی، آموزشی و مدیریتی
بسیاری از مدارس تقریبا هیچ نقشی ندارند و به دلیل آنکه والدین در فرآیند انتصاب مدیر مدرسه و تداوم مدیریت او هیچ نقشی
ندارند، مدیر خود را در برابر آنها پاسخگو نمی‌داند و صرفاً خود را در برابر منطقه آموزش و پرورش که او را منصوب کرده است،
پاسخگو می‌داند! این شرایط باعث می‌شود تا والدین حتی نتوانند از مدیر مدرسه مطالبه کنند.

کی از چالش‌های اصلی در این زمینه، نپذیرفتن خطاهای مدارس توسط مدیران مناطق آموزش و پرورش است. تا زمانی که
آموزش و پرورش حاضر به پذیرفتن خطای مدیران مدارس نباشد قطعاً خبری از نظارت دقیق و منصفانه هم نیست و در اینجا
حقوق عامه مردم پایمال می‌شود.

این رویکرد نه تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه به تداوم و تشدید آنها دامن می‌زند.

گر مسئولان آموزش و پرورش به این مشکلات توجه نکنند و راه‌حلی اساسی برای آنها ارائه ندهند، شاهد افزایش نارضایتی
خانواده‌ها، کاهش کیفیت آموزش و گسترش نابرابری‌های آموزشی خواهیم بود. این وضعیت نه تنها آینده دانش‌آموزان را به
خطر می‌اندازد، بلکه می‌تواند به بحرانی اجتماعی تبدیل شود که نارضایتی مردم از نظام جمهوری اسلامی و بدبینی آنها
به عملکرد مسئولان کشور و از دست دادن سرمایه اجتماعی را رقم بزند.