کیوسک خبر: زمانی پرتاب ماهواره، آرزویی دست‌نیافتی برای ایرانیان بود اما اکنون پس از کمتر از دو دهه فعالیت دانشمندان ایرانی در صنعت فضایی که به گفته رییس جمهور نه تنها نماد قدرت بلکه پیشران اقتصادی کشورهاست، چندین پرتاب ماهواره صورت گرفته و ۴ ماهواره دیگر آماده پرتاب است؛ ظفر۲، ناهید۱ و ۲ و پارس۱.
ماهواره «ظفر ۲» مراحل نهایی آماده‌سازی خود را می‌گذراند، «ناهید ۱ و ۲» آماده پرتاب هستند و «پارس ۱» به تازگی تحویل سازمان فضایی شده است. چهار ماهواره آماده پرتابی که از جمله مهمترین دستاوردهای صنعت فضایی کشور در ۲ سال گذشته به شمار می‌روند.
به گفته آیت الله سید ابراهیم رئیسی رییس جمهور، صنعت فضایی، دیروز تنها مظهر اقتدار کشورها بود اما امروز به عنوان یکی از پیشران‌های اقتصادی مطرح است و در آینده نزدیک به عنوان بخشی از زیرساخت حکمرانی در حوزه‌های مختلف تجاری و اقتصادی و امنیتی خواهد بود.
با این دیدگاه، اولین جلسه شورای عالی فضایی کشور پس از یازده سال وقفه روز پنجم آذر ماه ۱۴۰۰ به ریاست رییس جمهور برگزار شد. برگزاری این جلسه در اوایل شروع به کار دولت سیزدهم نشان از توجه این دولت و به خصوص شخص رییس جمهور به موضوع توسعه صنعت فضایی کشور دارد. موضوعی که مورد تایید رهبر معظم انقلاب نیز هست و ایشان تاکید کرده اند که طرح‌های هوافضا و ماهواره مطلقاً نباید کُند، نیمه‌تعطیل یا متوقف شوند.
به طور کلی توجه به حوزه فضایی و قرارگیری ماهواره‌ها در مدار، یکی از ارکان قدرت کشورها در جهان معاصر است. رویکرد فضایی کشور ما تا سال ۱۳۸۳ نگاه به تامین ماهواره‌ها از بیرون کشور بود و نماد آن تلاش برای خرید ماهواره «زهره» از سازندگان مختلف و در نهایت انعقاد قرارداد با روسیه بود که با کارشکنی تامین‌کنندگان غربی روبه‌رو شد.
اکنون اما با توجه به منویات رهبری و رویکرد دولت سیزدهم، شتاب‌بخشی عرصه فضایی، تقویت همگرایی و هم افزایی همه ارکان بازیگران صنعت و توجه حداکثری بر دیپلماسی فضایی، کاربردی کردن صنعت فضایی، تحقق اهداف برنامه‌های فضایی کشور با شتاب هر چه بیشتر و تامین منابع مورد نیاز حوزه فضایی برای شتاب‌بخشی به برنامه‌های فضایی در اولویت امور حوزه فضایی کشور قرار گرفته است.
دستیابی به اهداف تعیین شده در حوزه فضایی کشور، به گفته رییس جمهور، یک مسیر حداقل ۱۰ ساله خواهد داشت اما با روحیه جهادی متخصصان کشور و حمایتی که دولت سیزدهم از این فعالیت ها خواهد کرد، این مسیر کوتاه و کوتاه‌تر خواهد شد.
تلاش برای نگه داشتن نقطه مداری در فضا
برگزار نشدن مداوم جلسات شورای عالی فضایی موجب شد ایران ۲ نقطه مداری را که در فضا داشت، از دست بدهد و اکنون فقط یک نقطه مداری برای پرتاب مدار داشته باشد. پرتاب ماهواره به این نقطه مداری آن را تثبیت می‌کند و استفاده نکردن از این فرصت، شاید باعث شود نقطه مداری ما در فضا از دست برود.
دستیابی به دانش تزریق ماهواره در مدار ۳۶ هزار کیلومتری، نیازمند یک برنامه ۱۰ ساله است که در دستور کار سازمان فضایی کشور قرار دارد اما رییس جمهور در جلسه شورای عالی فضایی دستور داد برنامه‌ریزی برای تثبیت ماهواره در این مدار باید به زمان بسیار کمتری کاهش پیدا کند.
افزایش توان داخلی فناوری ساخت ماهواره‌های سنجشی- مخابراتی مدار بالا به میزان ۸۰ درصد، خرید/ساخت و بهره‌برداری ۳ ماهواره مخابراتی و سنجش از دور، ارائه ۱۵ خدمت نوین و با ارزش افزوده فضایی، ساخت ماهواره سنجش از دور با رزولوشن زیر ۱۰ متر، ساخت یک ماهواره عملیاتی مخابراتی و قرار دادن آن در مدار، ایجاد دستکم یک اپراتور ماهواره مخابراتی از جمله برنامه‌های وزارت ارتباطات برای توسعه حوزه فضایی کشور است که برای افق ۱۴۰۴ تدوین شده است.
از لئو به ژئو
یکی از برنامه‌های مهمی که ایران در صنعت فضایی آن را دنبال می‌کند، دستیابی به مدار ژئو (ارتفاع ۲ هزار کیلومتر تا ۳۵ هزار و ۷۸۶ متر) و تثبیت تزریق ماهواره به مدار لئو (ارتفاع سطح زمین تا ۲ هزار کیلومتری) است.
ایران اکنون چهار ماهواره در صف پرتاب دارد و در حال برنامه‌ریزی برای ساخت ماهواره‌های دیگر است تا بتواند به اهداف خود در حوزه صنعت فضایی دست پیدا کند.
ظفر ۲ در انتهای راه
اواخر بهمن ۲ سال قبل، ماهواره ظفر ۱ با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب شد، اما سرعت تزریق آن به حد ممکن نرسید و نتوانست در مدار بماند. پس از این اتفاق، وزارت ارتباطات از ساخت ماهواره ظفر ۲ خبر داد. ماهواره‌ای با همان ماموریت‌ها اما با کیفیت و امکانات بیشتر.
ماهواره ظفر که نتیجه تلاش چند ساله دانشمندان حوزه فضایی است، در دانشگاه علم و صنعت در ۲ نسخه ساخته شد. ماهواره‌ای که نسخه نخست آن با دوربین تصویربرداری با کیفیت ۲۵ متر پرتاب ۱۰۰ درصد موفقیت آمیز در فضا نداشت اما ماهواره ظفر ۲ که به دوربین ۱۶ متری مجهز شده، حدود سه سال است که در صف پرتاب قرار دارد.
۹۵ درصد از تجهیزات این ماهواره، تولید بومی است و از ۸۶ قطعه از تجهیزات به کار گرفته شده در آن، فقط چهار مورد از خارج کشور تهیه شده است.
ماهواره ناهید ۱، تلاشی برای دستیابی به ماهواره‌های مخابراتی
ماهواره‌های «ناهید ۱» و «ناهید ۲» نیز مانند ماهواره ظفر، در صف پرتاب قرار دارند. «ناهید ۱» با هدف کسب دانش، توانمندی فنی و تجربه در زمینه طراحی، ساخت، پرتاب و بهره‌برداری از ماهواره‌ها توسط پژوهشکده سامانه‌های ماهواره پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شده و بیش از پنج سال است که در صف پرتاب قرار دارد.
ماهواره «ناهید ۱» ساختاری مکعبی شکل (۸۰*۸۰*۸۵ سانتیمتر) دارد و دارای جرمی حدود ۵۰ کیلوگرم است که توسط پرتابگر بومی سفیر در مدار لئو قرار می‌گیرد. ناهید ۱، اولین ماهواره ایرانی مجهز به مکانیزم بازشونده است.
ماهواره ناهید ۲ و ارسال اطلاعات به ۲۵۰ ایستگاه زمینی
ماهواره «ناهید ۲» نمونه ارتقایافته نسخه اول است؛ توانایی برقرار کردن ارتباط با زمین این ماهواره را به یک ورژن پیشرفته تبدیل کرده است. با پرتاب این ماهواره بیش از ۲۵۰ ایستگاه زمینی می‌تواند اطلاعات خود را از طریق لینک ماهواره‌ای ارسال و دریافت کند. ناهید ۲ مجهز به محموله «رله تلفنی» است که برقراری ارتباط تلفنی بین کاربران را امکان‌پذیر می‌کند.
اواخر سال گذشته، ساخت ماهواره ناهید ۲ به اتمام رسید و فرآیند تحویل‌گیری آن توسط سازمان فضایی انجام شد. ماهواره مخابراتی در مدار ژئو (زمین آهنگ) توسط پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شد.
این ماهواره مخابراتی، با وزن حدود ۱۲۰ کیلوگرم و طول عمر بیش از ۲ سال در مدار بالای ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرد. ناهید ۲ دارای سیستم پیش رانش با قابلیت جابجایی ارتباطات است و تست ارتباطات مکالمه را روی باند مایکروویو فراهم می‌کند.
اکنون ساخت ماهواره «ناهید ۳» نیز در دستور کار قرار دارد تا شرایط را برای تزریق ماهواره در مدار بالای ۱۰ هزار کیلومتری آماده کند.
ماهواره پارس ۱؛ عملیاتی ترین ماهواره سنجش از دور
ماهواره «پارس ۱» پیچیده‌ترین و عملیاتی‌ترین ماهواره سنجش از راه دور است که مراحل طراحی و ساخت آن چند سال قبل آغاز شد و اکنون همراه با سه ماهواره دیگر در صف پرتاب است.
پارس ۱ ماهواره سنجش از راه دور با سه محموله تصویربرداری در باندهای مختلف است که توان تفکیک‌پذیری دوربین‌های آن ۱۵، ۱۵۰ و ۳۰۰ متر است.
این ماهواره با وزنی حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم همه تست‌های عملکردی و محیطی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و اواخر سال گذشته به سازمان فضایی ایران تحویل شد.
این ماهواره جزو عملیاتی‌ترین و پیشرفته‌ترین ماهواره‌های بومی کشور است که تابستان ۶ سال قبل، پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخت آن را آغاز کرد.
این ماهواره با هدف تصویربرداری کاربردی، توسعه بازار داده‌های سنجشی داخلی و توسعه و آزمایش فناوری‌های پایه‌ای ماهواره‌های سنجشی و بخش زمینی آن‌ها، طراحی و ساخته شده است. ماهواره پارس ۱ به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب خواهد شد.
ماموریت اصلی ماهواره پارس ۱ تصویربرداری است. در این ماهواره منحصر به فرد از پیش رانش گاز سرد برای اصلاح‌مداری آن استفاده شده است.
اینها دستاوردهایی است که با وجود تهدیدها، تحریم‌ها و فشارهای هدفمند دشمنان در صنایع فضایی و نظامی، حاصل شده اند. استفاده از تجربه‌های دانشمندان و نیروهای کارآمد در این بخش، می‌تواند در دیگر بخش‌ها از جمله صنعت خودروسازی مشکلات را برطرف کند و آثار کیفی آن در دیگر صنایع از جمله ارتباطات، مخابرات و لوازم خانگی و زندگی روزمره مردم دیده شود.
همانطور که رییس جمهور تاکید کرده اند، اگر در صنعت فضایی و فضای مجازی حضور نداشته باشیم، مجبور خواهیم شد در اتوبان ساخته شده توسط دیگران حرکت کنیم. صنعت فضایی یک نوع بازدارندگی برای تعرض دشمنان به کشور ایجاد می‌کند و وقتی ماهواره‌ای پرتاب می‌شود مردم و جوانان احساس قدرت و غرور می‌کنند.
