کیوسک خبر: «اوج ۱۱۰» فیلمی سینمایی درباره ساخت هواپیمای جنگده با تلاش امیرسرلشگر شهید منصور ستاری و همراهان اش است.
این فیلم سینمایی قرار است با کارگردانی سیاوش سرمدی، مجری طرح: مهدی مطهر، مشاور پروژه: پرویز کرمی، طراح صحنه: بابک کریمی، بازیگردانی و انتخاب بازیگر: کیومرث مرادی، تدوین: بهرام دهقان، صدابردار: بهمن اردلان، تصویربردار: مجید گرجیان، مدیرتولید: وحید معدنی، موسیقی: علیرضا کهن دیری، مشاور کارگردان: علیرضا داوودنژاد تولید شود.
سیاوش سرمردی کارگردان این اثر از مدت‌ها قبل طرح اولیه و ایده ساخت چنین اثری را در ذهن می پروراند. کار تحقیق و پژوهش را از تقریبا سه سال پیش آغاز کرده بود.
ساختار اصلی کار توسط سیاوش شکل گرفت و ما نیز در ادامه مسیر با او و پروژه همراه شدیم. به تدریج عوامل دیگر هم به پروژه پیوستند.
پایگاه یکم شکاری مهرآباد. مکانی که نشان از همت، غرور، اراده و فکر خلاق ایرانی دارد و یادآور می شود خواستن توانستن است .
این مکان روزگاری نه چندان دور میزبان امیرسرلشکر شهید ستاری و مرحوم مهندس ثنایی بود. آن هم برای اجرای پروژه ای که توان نیروی هوایی کشور را تقویت کرد. اوج ۱۱۰.
و امروز گروهی از جوانان هنرمند این سرزمین دور هم جمع شده اند برای بازگو کردن آن همت بزرگ. آن هم با ساخت اثری سینمایی اما متفاوت.
گرچه در یکی از روزهای سرد دی ماه قرار داریم اما گفت و گو با مهدی مطهر مجری طرح و تهیه کننده فیلم سینمایی اوج ۱۱۰ آنچنان گرم است که این سردی حس نمی شود. در زیر گفتگو با او را می خوانید.
آیا دلیل خاصی برای انتخاب این بخش از زندگی شهید ستاری و تبدیل آن به فیلم وجود دارد؟
گاهی انتخاب یک بخش برای نمایش زندگی برخی آدم ها نوعی اجحاف در حق آنها است.
شهید ستاری هم از آن دسته است. شهید ستاری نه تنها زمانی که در نیروی هوایی فعالیت می کرد بلکه خیلی پیش از آن دارای شخصیتی خاص و برجسته بود.
پس این محدودیت و به نوعی ضعف رسانه‌ای(سینماوسریال) است که مجبور هستیم سراغ یک مقطع از زندگی برویم. زیرا اگر قرار بود اثری برای معرفی شهید ساخته شود قطعا سریالی در ۹۰ قسمت نیاز بود و محدودیت و ظرفیت کار سینمایی است که باید فیلم در مدت زمان ۹۰ دقیقه بسته شود . همچنین الزاما نمایش یک مقطع از زندگی شهید ستاری نمایانگر برترین مقطع زندگی او نیست.
اما دلیل اینکه این بخش از زندگی شهید انتخاب شد این بود که بسیار به احوالات امروز کشور مرتبط است. امروز در شرایطی قرار داریم که تحریم های ظالمانه علیه ایران شدت گرفته و این تحریم‌ها محدودیت‌ها و مشکلاتی را ایجاد کرده است. پس درگیر یک جنگ اقتصادی هستیم.
نمایش این مقطع از زندگی شهید تاثیرگذاری بالایی دارد. زیرا شهید ستاری نیز برای نیروی هوایی با وجود مشکلاتی مشابه اقداماتی ارزشمند انجام داد و جنگنده آذرخش، پرستو، درنا و… که موتور محرکه در این نیرو است را ساخت و با این اقدام اعتماد وانقلابی دراین حوزه به وجود آمد.
چرا شهید ستاری را برای ساخت فیلم انتخاب کردید؟
۳ سال پیش طرح اولیه ساخت این اثر مطرح شد. داستان زندگی بیشتر فرماندهان نظامی به نمایش درآمده است اما شهید ستاری جا مانده این قافله است. معمولا شخصیت هایی که در جنگ شهید شده اند، بر ای نمایش زندگی آنها اهتمام ویژه ای وجود دارد، همه شهدای جنگ بزرگوارند و قابل احترام، اما در این میان به برخی افراد که دستاوردهای بیشتری داشته اند کمتر پرداخته شده است. شهید ستاری یک نمونه از آنها است.
ستاری در روزهای جنگ شهید نشد و چه خوب که این اتفاق رخ نداد. زیرا فرصت های بسیاری را ایجاد کرد. فرصت خدمت کردن و ابتکار عمل.
شهید ستاری در مقاطع مختلف زندگی، جنگ و غیر جنگ مدیریت مبتکرانه درستی را انجام دادند که نتیجه آن پیشرفت را برای کشور همراه داشت.
وقتی در فضای نیروی هوایی قرار می گیرید همه با حسرت از نبود شهید ستاری صحبت میکنند پس باعث تعجب است که چرا فعالیت و اثری از او ساخته نشده است. پس به دلیل پرداخت کمتر به این شهید آن را انتخاب کردیم تا آشنایی با او تنها محدود به نام یک اتوبان در تهران و خاطرات کتاب ها نباشد و فعالیت ها و اقدامات بزرگی را که انجام داده است همه تماشا کنند.
با توجه به توضیحاتی که ارائه دادید، وجود این نگاه اسطوره ای اطرافیان به شهید ستاری کار را برای شما سخت نمی کرد و اینکه از چه منابعی برای ساخت و تولید استفاده کردید؟
ما برای ساخت این اثر سینمایی از خاطرات و صحبت های تمام افرادی که با شهید ستاری همراه بودند استفاده کردیم. حتی از خاطرات همرزمان افرادی که دیگر در بین‌ما نیستند مانند مرحوم هاشمی رفسنجانی هم بهره بردیم و نکته مهم این بود که تصویری که همه این افراد از شهید ستاری داشتند، کاملا واقعی بود. تصویری از تلاش، جدیت، مهربانی و حتی عصبانیت شهید یا حتی تصویری از زمانی که کار می‌کردند و لباسشان روغنی می شد. تصاویری که بیان کننده ذهنیت شهید بود از اینکه ما می‌توانیم و ما قادر به تغییر وضعیت موجود هستیم.
شهید ستاری معتقد بود که نباید تحریم ها را عامل عقب ماندگی بدانیم، اثرگذاری عامل تحریم در این زمینه کم است. بی اراده بودن و سستی در انجام کارها عامل اصلی عدم پیشرفت است و همین موضوع و دیدگاهش او را متفاوت از دیگران کرده است. کمی بیشتر درباره این تفاوت توضیح می دهید؟
ضد قهرمان ما در اثر تیپ نیست، مستند است. یعنی حتی افرادی که مقابل شهید ستاری قرار می گیرند برای خود قواعدی دارند. آن ها شخصیت های بدی نیستند تنها اولویت هاشان با شهید ستاری متفاوت است. شهید ستاری به خودکفایی و ساخت ایران با اراده و توان هواپیمای جنگنده داخلی اعتقاد داشت. بر این اساس بود که یکی از پیچیده ترین دستاوردهای بشر برای پرواز را در داخل کشور ساخت. آن هم در زمان جنگ و درست وسط بدترین تحریم ها و فشارها. با این اقدام مطرح کردن هربهانه‌ای را از دیگران گرفت و نشان داد که می توانیم و می شود.
اوج ۱۱۰ اثری سینمایی با صحنه های دراماتیک است. این کار را چطور انجام دادید و به قصه رسیدید؟
مجموعه خاطرات همه افراد مرتبط با شهید ستاری برای ساخت این فیلم به کار آمد. اساس کار ما نخست ساخت مستند بود اما هر چه جلوتر رفتیم دیدیم که این فضا نمی تواند مستند باشد و باید تبدیل به اثری سینمایی شود. این پروژه کمک و همکاری کسانی را همراه خود دارد که از تجربه های بسیار خوبی در عرصه مستند برخوردارند. این موضوع باعث شد تا پروژه با دیدی باز به جلو برود.
بنابراین تمام سعی خودمان را برای ادای دین به فضای مستند در بازی گرفتن و حرکت دوربین انجام دادیم. البته این به معنای آرشیو سازی نیست.
دوربین در این اثر با توجه به حرکات شخصیت ها جلو می رود و در گریم ها نیز اغراقی نشده است.
برای ساخت این اثر ساعت ها ویدئو از شهید و نیروی هوایی و حتی فضای شهر در آن زمان دیده شد تا اثر کاملا به واقعیت نزدیک باشد. پس در این میان فضای مستند هم برایمان مهم بود تا مخاطب فکر نکند اینها تخیل ما است. بنابراین داستان فیلم کاملا واقعی است، تنها دخل و تصرف ما در بخش ساخت جنگنده ها است که در واقعیت ۴ سال طول کشیدا ما در فیلم ما این زمان را کوتاه تر کردیم.
سختی کار در ساخت چنین اثری بیشتر کجا بود؟
مواجهه با ارگان ها و نهادهای مختلف بسیار زیاد بود و شاید در تاریخ سینمای کشور کمتر دیده شده باشد. شهید ستاری کاری بسیار بزرگ برای کشور انجام داد که اراده جمعی لازمه آن بود، پس نمایش آن نیز نیاز به همراهی همه داشت. از همان تایید اولیه برای فیلم نامه کار سخت آغاز شد. همچنین این موضوع که ارتش با ساخت فیلمی همراهی کند کمتر دیده شده است و همواره با نوعی احتیاط با این موضوع برخورد کرده اند.
اما اگر برای همکاری اعلام آمادگی کنند تا انتها با قدرت کنار تیم هستند. برای ساخت این فیلم هم این نکته صدق می کند. داخل سوله ای که فیلمبرداری انجام می شود جنگنده ها مستقر هستند که ایجاد تغییرات در سوله خود موضوعاتی را مطرح کرد و سخت گیری های ارتش از وجوه دراماتیک کار کاست اما این باعث کاهش کیفیت کار نشد و فیلمنامه از نگارش اولیه بهتر هم شد. اما ارتش برای ساخت فیلم با تمام توان حمایت کرد و انرژی گذاشت.
البته درباره عوامل این مجموعه هم باید بگویم ترکیب تیم توأمان جوان و باتجربه است. آقای داود نژاد به عنوان مشاور کارگردان ما را همراهی می کنند. کیومرث مرادی که دانش آموخته این عرصه و از وزنه های حوزه تئاتر و دانشگاه است، کار بازیگردانی و انتخاب بازیگر را عهده‌دار شد.
با توجه به اینکه قصد کلاسیک و بزرگ نشان دادن فضا را نداشتیم به سراغ فردی برای این نقش رفتیم که کمتر دیده شده باشد و قدرت پیش بینی را از مخاطب گرفتیم. بعد از نمایش فیلم در جشنواره تعدادی از بازیگران فیلم دیده و مطرح می شوند.
جا دارد از مدیرمسوول سایت شهید ستاری که در پیشنهاد طرح و نویسندگی، پژوهش های فیلم نامه، ایده‌پردازی‌ها و تمامی مراحل تولید و گفتگوها نقش موثری داشتند و با ما همراه بودند و حمایت کردند تشکر کنم.
آیا در ساخت فیلم به کلیشه ها هم نگاه داشتید؟
در ساخت اثر نکته مهم این بود درطبقه بندی جزو آثار دفاع مقدس قرار نگیرد. زیرا تا عنوان و اسم شهید در اثری مطرح می شود مخاطب آن خاص می شود. زیرا مردم با کلیشه مشکل دارند نه شهید.
در این اثر قرار نیست اول ا طلاعاتی از جنگنده و شهید داده شود و بعد وارد فیلم شویم.اوج ۱۱۰ قهرمانی دارد که به کمک سربازها، مهندس ها و تمامی بخش های نیرو، قیامی برپا و تحول آفرینی میکند.
پس می خواهیم نشان دهیم که اگر چند ستاری داشته باشیم با همین افراد اطرافشان می توانند صنعت را به سوی پیشرفت حرکت دهند. باعث ناراحتی من به عنوان تهیه کننده است اگر کسی پس از تماشای فیلم در مورد تاش کردیم با پرداختن به یک برهه از زندگی فردی که خلاقیت، تلاش و خستگی ناپذیری سرلوحه کارهایش بود، دیگر اقشار جامعه را به اندیشیدن و ضرورتحرکتی دوباره توجه بدهیم.
